Các nhà thờ lớn tại Hà Nội
Nhà thờ Cửa Bắc
Nhà thờ Cửa Bắc là một trong những nhà thờ lớn tại Hà Nội. Có tên chính thức là Giáo đường Nữ vương, do kiến trúc sư Enest Hébrard thiết kế. Được xây dựng vào những năm 1925 – 1930 trên một khoảng đất chạy dài theo Boulevard Carnot (phố Phan Đình Phùng). Nơi giao nhau với Rue Frères Shneider (phố Nguyễn Biểu).
Kiến trúc nhà thờ Cửa Bắc
Nhà thờ được cấu trúc theo nguyên tắc nhà thờ thời kỳ Phục Hưng, kiểu chữ thập La Tinh. Mở đầu là một không gian đón tiếp nhỏ. Tiếp theo là không gian dành cho các con chiên nghe giảng. kết thúc bởi không gian long trọng dành cho cha xứ hành lễ. Giữa hai khu vực này là không gian chuyển tiếp lớn dưới một mái vòm, hình bán cầu. Cánh bên phải là nơi thờ các thánh, cánh trái là nơi tiếp khách của cha xứ. Gác chuông theo hình thức nhấn lệch được bố trí ở phía bên phải lối vào chính. Không gian nội thất được cấu trúc và trang trí hoàn toàn theo kiểu nhà thờ Châu Âu thời Phục Hưng tiền kỳ.
Hệ thống mái ngói kiểu Phương Đông được tác giả tổ chức kéo suốt từ gác chuông qua mái vòm. Tới các không gian chính và phụ, cũng là nét đặc sắc của công trình. Các mái chính đều được tổ chức thành hai lớp theo kiểu chồng diêm. Giữa chúng là hệ thống cửa sổ lấy sáng lắp kính hoặc cửa thông gió được trang trí bằng các hoạ tiết không quá cầu ký. Ngoài ra còn rất nhiều lớp mái phụ che nắng và chống mưa hắt cho các lối vào. Các cửa thông gió lấy sáng, thậm chí còn có những lớp mái nhỏ chỉ mang tính chất trang trí đơn thuần.
Hệ thống nhà thờ Cửa Bắc
Hệ thống cửa lấy sáng và trang trí được tác giả đặc biệt lưu tâm. Đầu tiên phải kể đến cửa hoa hồng, một yếu tố trang trí, lấy sáng của kiến trúc Gothique. Được đặt vào các mặt đứng phía Tây, Nam và Bắc. Các cửa này đều có diện tích rất lớn và được lắp kính cản quang kết hợp kính màu. Tuy nhiên do được trang trí bằng các vòm cuốn và các cột đỡ.
Tiếp đến là hệ thống cửa lấy sáng cho tháp chuông, mái vòm và các không gian hành lễ. Đây đều là các cửa dạng cuốn vòm, hình tròn có diện tích không lớn nhưng được mở liên tục. Xung quanh cửa được trang trí bằng các cột đỡ, mái đua khá đẹp và cầu kỳ. Nhờ hệ thống cửa lấy sáng này mà không gian nội thất nhà thờ luôn ngập tràn ánh sáng tự nhiên.
Sự kết hợp các yếu tố kiến trúc Phương Đông với những nguyên tắc tổ chức không gian nhà thờ công giáo truyền thống. Sự hài hoà của công trình với cảnh quan thiên nhiên bản địa đã tạo ra được ấn tượng về một công trình Thiên Chúa giáo Việt Nam. Mặc dù ở một vị trí ít được chú ý. Nhà thờ Cửa Bắc vẫn được coi là một trong những công trình kiến trúc đẹp nhất thời kỳ Pháp thuộc ở Hà Nội.
- Địa chỉ: 56 Phan Ðình Phùng, P. Quan Thánh, Q. Ba Ðình, Hà Nội
- Nhà thờ là: Giáo xứ
Nhà thờ Hàm Long
Nhà thờ Hàm Long là một trong những nhà thờ lớn tại Hà Nội. Do một kiến trúc sư người Việt từng du học ở Pháp là Docteur Thân, thiết kế theo yêu cầu của linh mục Dopolit. Công việc xây dựng hoàn thành vào năm 1934, trên một khu vực tương đối rộng. Nơi giao nhau giữa Boulevard Doudart de Lagré (phố Hàm Long) và Rue Jacquin (phố Ngô Thì Nhậm). Trên khu đất ngoài nhà thờ có mặt chính quay ra phố Doudart de Lagré, còn có nhà nguyện, nhà ở cha xứ, nhà sách.
Nhà thờ có cấu trúc mặt bằng kiểu basilica được chia thành ba phần chính. Tiền sảnh, khu vực dành cho giáo dân và Cung thánh. Gian thờ bao gồm khu vực chính giữa thờ thánh Antoine, bên trái thờ chúa Jesus, bên phải thờ Đức Mẹ.
Kiến trúc nhà thờ nổi bật bởi tháp chuông nằm ở trung tâm mặt đứng. Tháp chuông được trang trí bởi những đường bao hình cuốn nhọn kiểu Gothique. Bên trong là các của đi và cửa số có cùng hình thức tạo ra một ngọn tháp khá giản dị, hài hòa. Cửa trên nền tường được làm nhám bằng vữa. Nét đặt biệt ở đây là hệ thống cửa lấy sáng có hình quả trám. Xung quanh nhà thờ còn được trang trí bởi nhiều tượng Thánh có nét điêu khắc rất sinh động.
- Địa chỉ: 21 Hàm Long, P. Phan Chu Trinh, Q. Hai Bà Trưng, TP. Hà Nội.
Nhà thờ Làng Tám
Nhà thờ Làng Tám là một trong những nhà thờ lớn tại Hà Nội. Nhà thờ Thịnh Liệt (Kẻ Sét) do kiến trúc sư Thân thiết kế. Công trình được xây dựng vào năm 1911 trên một khu đất rộng rãi, thoáng đãng thuộc địa phận làng Thịnh Liệt.
Mặt bằng nhà thờ được cấu trúc theo kiểu Basilica được chia thành 3 phần. Tiền sảnh rộng rãi, tiếp đó là khu vực dành cho giáo dân và kết thúc bởi Cung thánh.
Mặt chính nhà thờ có bố cục đối xứng. Phần giữa nổi bật với một lối vào hình cuốn vòm, tương đương hai tầng. Lộ rõ phần bên trong được trang trí khá cầu kì với những kiến trúc Phục Hưng. Phía trên là những cửa sổ hoa hồng mô phỏng Gothic. Hai tháp chuông nhô cao với phần dưới có tiết diện hình vuông. Phía trên là hình bát giác được trang trí cầu kì bởi các cửa cuốn vòm được đỡ bởi các cột Corinth, cùng các cửa sổ hoa hồng nhỏ. Mặt đứng còn được trang trí bởi dãy tượng chúa Jesus và các thánh tông đồ đặt trong các cuốn vòm.
- Địa chỉ: Ngõ 111 Giáp Bát, Giáp Bát, Hoàng Mai, Hà Nội.
- Nhà thờ là: Giáo xứ
Tiểu giáo đường Sainte Marie
Tiểu giáo đường Sainte Marie được xây dựng từ cuối thế kỉ 19. Trong quần thể trường Dòng của các nữ tu sĩ dòng Saint Paul, không rõ tác giả thiết kế. Giáo đường chính là nơi các nữ tu tới cầu nguyện hàng ngày và chỉ phục vụ một nhóm đối tượng giáo dân.
Nội thất giáo đường bao gồm ba nhịp, nhịp giữa lớn hơn hai lần nhịp biên. Các nhịp được phân cách bởi hàng cột ghép bởi bốn nửa trụ. Đầu cột trang trí bằng các họa tiết hình hoa lá. Các không gian chính trong nội thất gồm khu vực dành cho các nữ tu cầu nguyện. Thánh đường là nơi diễn ra các hoạt động chính của Thánh lễ, khu vực tôn nghiêm nhất trong giáo đường.
Nội thất công trình là các vòm cuốn nhọn kiểu Gothique tạo ra một không gian rộng rãi. Một khung cảnh nhẹ nhàng, tràn ngập ánh sáng. Bên trong giáo đường vẫn còn giữ được bục giảng là nơi cha xứ giảng lễ. Tiểu giáo đường Sainte Marie tuy chỉ là một nhà thờ nhỏ nhưng có những nét kiến trúc đặc sắc. Là một chứng tích hiếm thấy của kiến trúc Thiên chúa giáo có niên đại từ thời Tiền thực dân.
Các giá trị kiến trúc, cảnh quan của Nhà Thờ Công Giáo
Nhà thờ Công Giáo thời Pháp thuộc được dựng nên bởi tài năng, trí tuệ và công sức của nhân dân. được chăm chút bởi bàn tay những người thợ tài hoa và những vật liệu địa phương quý hiếm. Một số nhà thờ còn khai thác những đường nét kiến trúc dân tộc. Kết hợp nhuần nhuyễn các yếu tố và thành phần kiến trúc Á – Âu. Tạo ra ấn tượng đẹp về nhà thờ thiên chúa giáo mang tính độc đáo Việt Nam.
Một số Nhà Thờ được xây dựng ở những vị trí đẹp trong thành phố hoặc khu dân cư. Tạo điểm nhấn cho không gian đô thị. Nhiều nhà thờ còn có diện tích khuôn viên rộng rãi, ngoài công trình chính còn có sân vườn. Các hạng mục nhỏ, tạo ra những không gian xanh, phá vỡ sự đơn điệu của phố xá.
Như vậy có thể nói nhà thờ Thiên chúa giáo thời Pháp thuộc đã góp phần tích cực tạo ra sự đa dạng, phong phú cho bộ mặt kiến trúc đô thị Hà Nội. Cùng với những thể loại kiến trúc khác tạo ra ấn tượng về sự gắn bó giữa quá khứ, hiện tại và tương lai.
